ไทยรัฐ-วันที่ 13 ธันวาคม 2568 นายแสวง บุญมี เลขาธิการคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้โพสต์ถึงประเด็นเกี่ยวกับการเลื่อนวันเลือกตั้งให้เป็นวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร หากเกิดเหตุจำเป็นหรือมีการประกาศกฎอัยการศึก โดยชี้แจงถึงเหตุผลและความจำเป็นตามกฎหมาย โดยระบุว่า กรณีหากจัดให้มีการเลือกตั้งไม่พร้อมกันทั่วราชอาณาจักรจะยังผลให้การเลือกตั้ง “เป็นโมฆะ” คือ เสียเปล่า ไม่มีผลบังคับตามกฎหมายตั้งแต่แรก นั่นหมายความว่า จะเกิดความเสียหายสูญเปล่าในหลายมิติ ซึ่งในแง่ของผลการเลือกตั้ง เสียเวลาของผู้เกี่ยวข้อง เสียงบประมาณของหลวง เงิน ทอง ทรัพย์สินของเอกชน เสียโอกาสของผู้สมัครพรรคการเมือง เสียโอกาสในการพัฒนาประเทศ เป็นต้น
สำหรับแนวทางจัดการให้เลือกตั้งเป็นวันเดียวกันทั่วประเทศ ในกรณีที่มีเหตุจำเป็นที่อาจทำให้ไม่อาจเลือกตั้งตามวันที่กำหนดไว้ได้ และต้องการให้การเลือกตั้งเป็นวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร มีแนวทางปฏิบัติตามกฎหมาย 2 แนวทาง คือเลือกตั้งตามวันเลือกตั้ง “วันเดิม” ตามมาตรา 103 ของรัฐธรรมนูญ คือเลือกตั้งภายใน 60 วัน หลังมีการยุบสภา (โดยไม่เลื่อนวันเลือกตั้งออกไป หรือไม่กำหนดวันเลือกตั้งใหม่) หลักการคือ “นำคูหา (ผู้มีสิทธิ) ไปหาหน่วย” ซึ่งเป็นการบริหารจัดการในสถานการณ์พิเศษ หรือพื้นที่พิเศษ (แต่มีข้อจำกัดทางกฎหมายอยู่) หรือเลือกตั้งตามวัน “ที่กำหนดขึ้นใหม่” ตามมาตรา 104 กรณีมี “เหตุจำเป็น” แต่ต้องจัดการเลือกตั้งภายใน 30 วันนับแต่เหตุจำเป็นนั้นสิ้นสุดลง
ผลของประกาศกฎอัยการศึกต่อการเลือกตั้งมีผลต่อการเลือกตั้งหรือไม่ นายแสวงระบุว่า ประกาศกฎอัยการศึกเป็นการประกาศเพื่อความสงบเรียบร้อย หรือความปลอดภัยของประเทศ จากภัยที่อาจเกิดขึ้นจากภายในหรือภายนอกประเทศก็ได้ ประกาศกฎอัยการศึกอาจประกาศครอบคลุมราชอาณาจักร หรือบางพื้นที่ก็ได้ การที่ประกาศกฎอัยการศึกจะเป็นเหตุจำเป็นตามมาตรา 104 ของรัฐธรรมนูญหรือไม่นั้น ต้องพิจารณาเป็นรายกรณีไปว่าแต่ละฉบับมีสาระสำคัญอย่างไร กระทบต่อการจัดให้มีการเลือกตั้งหรือไม่ ไม่ใช่ทุกกฎอัยการศึกจะเป็นเหตุจำเป็นตามมาตรา 104 หากพิจารณาว่าเป็นเหตุตามมาตรา 104 จึงจะนำมาพิจารณาตามแนวทางข้อ 2 ข้างต้น