#เกาะลันตากระบี่เคยไปไหม เมืองเก่าลันตา (ชุมชนศรีรายา) หรือที่มักเรียกกันในหมู่นักท่องเที่ยวชาวต่างชาติว่า Lanta Old Town เป็นชุมชนเก่าแก่ที่มีอายุกว่าร้อยปี จึงมีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ที่น่าจดจำมากมาย ในอดีต ชุมชนแห่งนี้เจริญรุ่งเรืองมาก และยังเป็นเมืองด่านทางทะเลที่สำคัญของจังหวัดกระบี่ ซึ่งเป็นที่ติดต่อค้าขายและเป็นที่แวะจอดเรือสำเภาเพื่อหลบลมมรสุมของเรือสำเภา ซึ่งมีทั้งสำเภาแขก และสำเภาจีน โดยพ่อค้าชายจีนมักเข้ามาค้าขายข้าวสารและถ่านบริเวณดังกล่าว จนในที่สุดได้มีการตั้งรกรากอยู่บนเกาะ กลายเป็นชุมชนในเวลาต่อมาแต่เดิมชุมชนดังกล่าวเป็นชายหาดยาวกว้างไกล ประจวบกับในเวลานั้นทางการได้ตั้งที่ว่าการอำเภอชั่วคราวอยู่บริเวณบ้านศรีรายา จึงทำให้ชาวเลที่เร่ร่อนอยู่แถบนั้นเมื่อครั้งอดีต เรียกบริเวณนี้ว่า “ปาไตรรายา” แปลว่า หาดเจ้า – หาดหลวง จนปัจจุบันมีการเรียกเพี้ยนมาเป็น “ศรีรายา” นั่นเอง เมืองเก่าลันตา ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของเกาะลันตา ซึ่งชาวบ้านส่วนใหญ่ในชุมชนเป็นชาวไทยเชื้อสายจีน ด้วยความที่เป็นเมืองเก่าดั้งเดิมที่มีอายุหลายร้อยปี จึงทำให้เมืองแห่งนี้เต็มไปด้วยเสน่ห์ของวิถีชีวิตและวัฒนธรรมดั้งเดิม ดังเช่น สถาปัตยกรรมบ้านเรือนสองฝั่งถนนที่เป็นอาคารไม้สองชั้น ออกแบบตามสถาปัตยกรรมบ้านจีนโบราณ โดยชั้นล่างด้านหน้าอาคารจะมีทางเดินเชื่อมต่อกัน และมีการประดับโคมจีนโบราณตามช่วงเทศกาลประจำปีของชุมชน กลายเป็นเอกลักษณ์ประจำท้องถิ่นศรีรายา และมีบ้านเรือนบางส่วนถูกดัดแปลงให้เป็นเกสต์เฮาส์ขนาดเล็ก ร้านกาแฟ ร้านแกลอรี่ ร้านขายของที่ระลึก และร้านอาหาร โดยมีการปรับปรุงและตกแต่งอาคารให้มีความสวยงามร่วมสมัย แต่ยังคงกลิ่นอายความเก่าแก่ของชุมชนไว้อย่างแนบเนียน
อีกหนึ่งจุดเด่นของเมืองเก่าลันตา คือ พิพิธภัณฑ์ชุมชนชาวเกาะลันตา ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของชาวเกาะลันตาในอดีต แต่เดิมพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นที่ว่าการอำเภอเกาะลันตาเก่า ซึ่งถูกสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2482 แต่ต่อมาทางราชการเห็นว่า อาคารดังกล่าวชำรุดทรุดโทรม ไม่ปลอดภัย และพื้นที่คับแคบ จึงได้สร้างที่ว่าการอำเภอใหม่ บริเวณบ้านหลังสอด ตำบลเกาะลันตาน้อย ส่วนที่ว่าการอำเภอหลังเก่าได้มอบให้เทศบาลตำบลเกาะลันตาใหญ่ปรับปรุงเป็นอาคารที่ทำการเทศบาลแทน ต่อมาหลังจากเกิดภัยพิบัติสึนามิเมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ.2547 โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP) ได้เข้ามาดำเนินงานฟื้นฟูวิถีชีวิตดั้งเดิมเกาะลันตา และปรับปรุงอาคารหลังนี้ให้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์ชุมชนชาวเกาะลันตา
พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ มีลักษณะเป็นอาคารไม้สีขาวสองชั้น อายุกว่า 100 ปี ด้านหน้าอาคารมีป้ายไม้เขียนว่า “พิพิธภัณฑ์ชาวเกาะลันตา” และมีป้ายไม้เก่าแก่อีกหนึ่งป้ายซึ่งอยู่บริเวณระเบียงอาคารชั้นสองเขียนว่า “ที่ว่าการอำเภอเกาะลันตา”ภายในอาคารจัดแสดงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ และวัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิมของชาวเกาะลันตาไว้มากมาย ไม่ว่าจะเป็น การจัดแสดงเตาเผาถ่านโกงกางขนาดใหญ่ซึ่งเป็นอาชีพของชาวเกาะลันตาในอดีต การจัดแสดงเรือพิธีของชาวเลเผ่าอูรักลาโว้ยที่ทำจากไม้ระกำ การจำลองบ้านเรือนที่อยู่อาศัยแบบจีนในสมัยก่อน โรงหนังโบราณบนเกาะ และเครื่องมือเครื่องใช้ในที่ว่าการอำเภอเมื่อครั้งอดีต เป็นต้น
เมืองเก่าลันตา เป็นเมืองท่องเที่ยวที่เงียบสงบ เหมาะอย่างยิ่งสำหรับการพักผ่อนหย่อนใจ และสัมผัสความงดงามทางวัฒนธรรมของชาวไทยเชื้อสายจีนบนเกาะผสมผสานกับการรับลมเย็นจากทะเล ถือเป็นชุมชนหนึ่งของเกาะลันตาที่น่าไปเยือน
ปัจจุบันการเดินทางข้ามจากเกาะลันตาน้อยเพื่อมายังเกาะลันตาใหญ่สะดวกสบายมากๆเพราะมีการสร้างสะพานเชื่อมสองเกาะด้วยกันแล้วชื่อว่าสะพาน “สะพานสิริลันตา” ซึ่งนักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสกับชีวิตของชุมชนเมืองเก่าลันตาได้อย่างประทับใจไม่รู้ลืม
อ.สาริต พรหมนรา สำนักข่าววิหคนิวส์ ภาพ/ข่าว รายงาน